HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP BẢO TỒN, PHÁT HUY GIÁ TRỊ NGHỆ THUẬT TRUYỀN THỐNG VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG, HỘI NHẬP QUỐC TẾ”

Toàn cảnh Hội thảo

Tham dự Hội thảo về phía Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch: PGS. TS. Tạ Quang Đông, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; TS. Nguyễn Thế Hùng, Đại diện Vụ Khoa học, Công nghệ, Đào tạo và Môi trường.

Về phía Quốc hội: PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách, Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội.

Về phía Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam: PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng, Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam và 03 Phó Viện trưởng là PGS. TS Phạm Lan Oanh, TS Hoàng Thị Bình, và TS Mai Thị Thùy Hương cùng các nhà khoa học, các chuyên gia, các nhà quản lý, các nghệ sĩ, nghệ nhân đến từ các Viện nghiên cứu, các Trường đại học, các nhà hát, đoàn nghệ thuật, các trung tâm, công ty, câu lạc bộ về nghệ thuật truyền thống và di sản văn hóa.

Hội thảo do PGS.TS Tạ Quang Đông, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam đồng chủ trì.

Phát biểu khai mạc tại Hội thảo PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương nhấn mạnh: Trong lịch sử dân tộc, nghệ thuật truyền thống luôn chứa đựng tinh hoa văn hóa dân tộc, có vai trò quan trọng đối với quá trình xây dựng và phát triển đất nước. Với tư cách là nền tảng tinh thần xã hội, nghệ thuật truyền thống Việt Nam góp phần định hình các giá trị chuẩn mực của con người Việt Nam, là động lực giúp đất nước vượt qua nhiều khó khăn, hướng con người Việt Nam vươn tới các giá trị chân - thiện - mỹ, cổ vũ tinh thần đoàn kết dân tộc, tạo nên sức mạnh nội sinh, hướng tới mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống Việt Nam đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức, trong khuôn khổ của việc triển khai thực hiện đề tài độc lập cấp quốc gia “Bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống Việt Nam trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế” do PGS.TS Tạ Quang Đông, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ nhiệm, Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia “Thực trạng và giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống Việt Nam trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế” nhằm tiếp thu các ý kiến trao đổi, thảo luận của các chuyên gia, các nhà quản lý, các nhà nghiên cứu, các nghệ sĩ, nghệ nhân… để đề tài được triển khai thực hiện đạt chất lượng, hiệu quả.

PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương trình bày khai mạc Hội thảo

PGS.TS Tạ Quang Đông trình bày Báo cáo đề dẫn tại Hội thảo

Tại Báo cáo đề dẫn hội thảo, PGS.TS. Tạ Quang Đông, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã khẳng định: Nghệ thuật truyền thống Việt Nam chứa đựng tinh hoa văn hóa dân tộc, phản ánh trí tuệ sáng tạo của con người Việt Nam. Trong lịch sử dân tộc, nghệ thuật truyền thống luôn có vai trò quan trọng đối với quá trình xây dựng và phát triển đất nước, không tách khỏi sự nghiệp “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”.

Hội thảo đã góp phần làm rõ 4 vấn đề chính gồm: Cơ sở lý luận và thực tiễn về bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống Việt Nam; Thực trạng bảo tồn và phát huy giá trị các loại hình nghệ thuật truyền thống Việt Nam hiện nay; Kinh nghiệm bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống của các quốc gia trên thế giới và những bài học cho Việt Nam; Các giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống Việt Nam trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế.

Hội thảo đã nhận được 43 bài tham luận từ các nhà khoa học, các chuyên gia, các nhà quản lý, các nghệ sĩ, nghệ nhân. Các tham luận tiêu biểu được trình bày tại Hội thảo như: Chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về bảo tồn, phát huy nghệ thuật sân khấu truyền thống của TS. Nguyễn Hồ Phong, Đại học Văn hóa Tp. Hồ Chí Minh; Những kinh nghiệm trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản của Nhã nhạc Cung đình Huế của TS. Nguyễn Hồ Phong, Đại học Văn hóa Tp. Hồ Chí Minh; Bảo tồn và phát huy các loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian truyền thống trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh trong bối cảnh kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế của TS. Nguyễn Văn Đáp, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh; Bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật trong cộng đồng và di tích lịch sử, văn hóa trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế - thực trạng và giải pháp của PGS. TS Nguyễn Quốc Hùng, Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam; Sân khấu Tuồng dân gian được và mất - Suy nghĩ về thực trạng hiện nay của TS. Phạm Minh Hương, Viện trưởng Viện Âm nhạc; Hò Như Lệ: Thực trạng và giải pháp bảo tồn, phát huy trong bối cảnh đương đại của Lê Đình Hùng, Phân Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam tại Tp. Huế; Giải pháp bảo tồn và phát huy các giá trị của nghệ thuật truyền thống và dàn dựng tác phẩm sân khấu Chèo đương đại của TS. NSND Lê Tuấn Cường, Giám đốc Nhà hát Chèo Việt Nam; Bảo tồn nghề làm tranh dân gian Việt Nam trong bối cảnh kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế của PGS.TS. Đoàn Thị Mỹ Hương, Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam...

Tại Hội thảo, các bài viết đã tập trung nghiên cứu chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật biểu diễn truyền thống. Các tác giả Nguyễn Hồ Phong, Trần Thanh Toàn, Trần Thị Minh Thu trong bài tham luận của mình đã  nêu rõ các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước nhằm bảo tồn, phát huy các loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống. Điều này thể hiện ở hàng loạt các văn kiện của Đảng, các văn bản về luật, nghị định, quyết định, quy định, quy hoạch, chiến lược, chương trình… Điều này không chỉ có ý nghĩa về mặt lý luận, mà còn có tác dụng to lớn trong việc giảm thiểu tình trạng xuống cấp, mai một di sản văn hóa, trong đó có nghệ thuật truyền thống, đồng thời tác động mạnh mẽ đến sự nghiệp xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, tạo động lực phát triển đất nước.

Giá trị của các thể loại nghệ thuật truyền thống cũng được khẳng định trong nhiều tham luận, qua đó cho thấy những nét đặc sắc của nghệ thuật chèo, tuồng, múa rối, nghệ thuật diễn xướng cung đình Huế, xẩm, hát văn, quan họ, hát trống quân, hò Như Lệ, các nhạc cụ chế tác từ tre, nứa của đồng bào các dân tộc thiểu số, dân ca, dân vũ của dân tộc Pà Thẻn, tranh dân gian, tranh gương, tranh trướng liễn, chạm khắc gỗ..., giúp người đọc hiểu rõ hơn sự phong phú, đa dạng cũng như những đặc trưng riêng biệt, độc đáo của các thể loại nghệ thuật truyền thống Việt Nam trong cả 4 loại hình: sân khấu, múa, âm nhạc và mỹ thuật.

Bên cạnh những bài tham luận, Hội thảo còn được lắng nghe những chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn của những người làm nghề. Từ những khó khăn trong việc giữ gìn nghề làm tranh dân gian Đông Hồ của nghệ nhân Nguyễn Đăng Tâm; giữ gìn nghệ thuật múa dân gian trong cơ chế thị trường hiện nay ở xã Tân Triều, huyện Thanh Trì, Hà Nội của nghệ nhân Triệu Khắc Thảo cho đến kinh nghiệm phát huy nghệ thuật truyền thống qua các chương trình truyền hình thực tế, từ trường hợp Game show “Anh trai vượt ngàn chông gai”; kinh nghiệm sản xuất, dàn dựng các liveshow ca nhạc và show phục vụ du lịch khai thác di sản nghệ thuật truyền thống dân tộc của đạo diễn Van Nguyễn; và những vấn đề đặt ra từ thực tiễn bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống hiện nay của nhà nghiên cứu âm nhạc cổ truyền Bùi Trọng Hiền.

Phát biểu tổng kết tại Hội thảo PGS.TS Tạ Quang Đông, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch bày tỏ: qua các bài trình bày và thảo luận ở Hội thảo đã đưa ra những vấn đề khoa học quan trọng về thực trạng và giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế hiện nay. Những thành quả nghiên cứu này đóng góp thiết thực trong khoa học nghiên cứu liên ngành và trong thực tiễn bảo vệ, phát huy di sản văn hóa phi vật thể ở Việt Nam.

          Một số hình ảnh tại Hội thảo:

NSND Vũ Tự Long, Giám đốc Nhà hát Chèo Quân đội trình bày tham luận tại Hội thảo

ThS Nguyễn Thị Tuyết Minh, Phó Chủ tịch thường trực Hội NS Múa VN

TS. Nguyễn Hồ Phong, Đại học Văn hóa Tp. Hồ Chí Minh

Tin, ảnh: Phương Lan